«Ο μουσικός χρειάζεται συναυλίες για να ζήσει και να δημιουργήσει και η μουσική χρειάζεται κοινό»

Η διεθνούς φήμης πιανίστρια Έφη Αγραφιώτη, μιλάει στο loaded.gr με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του δίσκου της

«Ήχοι από το συρτάρι». Αυτός είναι ο τίτλος της νέας δισκογραφικής δουλειάς της διεθνούς φήμης πιανίστριας, Έφη Αγραφιώτη. 26 έργα για πιάνο από 22 συνθέτες και συνθέτριες που καλύπτουν την περίοδο από το 1760 έως και το 2020 παιγμένα από την ίδια.

Με αφορμή την κυκλοφορία του δίσκου απο την Irida Classical, η κυρία Αγραφιώτη μίλησε στο loaded.gr για την δημιουργία του album, τις γυναίκες συνθέτριες, τη διδασκαλία της μουσικής αλλά και μας μετέφερε το κλίμα που επικρατεί στις πολιτιστικές εκδηλώσεις αυτήν την περίοδο στην Ισλανδία όπου βρίσκεται για συναυλία.

Στην Αφροδίτη Παπακαλού

Κυρία Αγραφιώτη, αφορμή για την κουβέντα μας είναι η πρόσφατη κυκλοφορία του δίσκου σας «Ήχοι από το συρτάρι» με 26 πιανιστικές συνθέσεις ως επί το πλείστον άγνωστες. Μιλήστε μας για την προετοιμασία του δίσκου.

Χρειάζεται κόπος και χρόνος για να αποφασίσεις τι, πώς, πότε, πού, να μελετήσεις 50 κομμάτια, έστω κι αν τα έχεις ήδη παίξει, για να χρησιμοποιήσεις τελικώς τα μισά, προσπαθώντας να επιτύχεις μια εβδομηντάλεπτη μουσική ιδέα με ταυτότητα και ροή. Υπάρχει επίσης η αναζήτηση των συνεργατών ώστε να γεννηθεί μια ομάδα που θα εργαστεί για κοινό στόχο. Ο μουσικός απολαμβάνει πολύ αυτόν τον κόπο. Όλα πήγαν άψογα στην περίπτωση μας.

Βάσει ποιων κριτηρίων έγινε η επιλογή των κομματιών; Διαπιστώνουμε ότι και η σειρά των κομματιών δεν είναι τυχαία.

Ζωγραφίζω μια διαδρομή από το 1760 μέχρι το 2020, με σύντομης διάρκειας μουσική γυναικών και ανδρών δίνοντας κυρίως θέση σε άγνωστα έργα. Η διαδοχή των έργων ακολουθεί την χρονολογία σύνθεσης τους. Αυτό βοηθάει τη ροή, έτσι νομίζω. Λες, πχ. «κοίτα τι έγραψε ο τάδε οκτώ χρόνια μετά τον δείνα»… Στο δίσκο θα βρείτε και μια… επίκαιρη σύνθεση της Καλλιόπης Τσουπάκη.

Πέρυσι το Μάρτη συνέθεσε το κομμάτι που συμπεριέλαβα, για να αντισταθεί στον κατ’ οίκον περιορισμό λόγω του κορωνοϊού. Έκτοτε ήρθαν στα χέρια μου αρκετά κομμάτια γραμμένα στην δύσκολη κατάσταση που ζούμε.

Αρκετοί ακροατές επίσης, παρατήρησαν ότι τα προτεινόμενα έργα δεν απαιτούν «εξοικειωμένα» αυτιά και δεν υπάρχει στοιχείο διάκρισης γυναικών-ανδρών συνθετών. Ναι. Η μουσική είναι κατάθεση ψυχής, ελεύθερη, φυσική, δεν νομίζω ότι χωράει το «μουσική γυναικών – μουσική ανδρών».

Εξώφυλλο: Γιάννης Ψυχοπαίδης

Στον δίσκο από τους 23 συνθέτες οι εννέα είναι γυναίκες. Πώς θα μπορέσει η γυναικεία μουσική δημιουργία να συστηθεί στο κοινό;

Οφείλουμε να παίξουμε, να ακούσουμε, να ηχογραφήσουμε συνθέσεις γυναικών. Θα βοηθούσε να γίνουν κύκλοι συναυλιών, να παρακινηθούν οι σπουδαστές των μουσικών σχολών να ερευνήσουν, να ασχοληθούν τα ΜΜΕ κλπ.

Ανάμεσα στους 22 συνθέτες υπάρχουν και δύο, ο Βασίλης Μπακόπουλος από τους Forminx και ο Άλκης Παπαδόπουλος από τους Πυξ Λαξ. Άλλη μία απόδειξη ότι η μουσική είναι μία;

Ακριβώς. Δεν είναι οι μόνοι αναγνωρίσιμοι από την μοντέρνα/ελαφρά μουσική, που έχουν σπουδάσει και ασχολούνται σοβαρά με τη σύνθεση. Θα έλεγα ότι δεν αφαιρεί κάτι η αποκτηθείσα εμπειρία τους από άλλο είδος μουσικής. Μάλλον προσθέτει.

Υπάρχει περίπτωση να κυκλοφορήσουν και άλλοι «ήχοι από το συρτάρι» στο μέλλον;

Θα δούμε… Είναι ήδη ηχογραφημένα πολλά έργα. Πρέπει όμως να βοηθούν και οι συγκυρίες. Επί του παρόντος θα χαρούμε τους ήχους του… πρώτου συρταριού!

Είστε γνωστή και ως εξαιρετική δασκάλα. Η διδασκαλία, τι ρόλο έχει παίξει στη ζωή σας;

Βιωματικό και αναντικατάστατο. Ο μαθητής και ο καθηγητής είναι δυο εκφράσεις του ίδιου στελέχους στην τέχνη. Ο ένας μαθαίνει τον άλλο πώς να μαθαίνει. Είμαστε δάσκαλοι και μαθητές των δασκάλων και των μαθητών μας. Διδάσκοντας ανακαλύπτουμε πολλά και χρήσιμα!

Κυρία Αγραφιώτη, βρίσκεστε στην Ισλανδία για μια συναυλία. Θα μας δώσετε λίγο το κλίμα; Πώς είναι η κατάσταση με τον κορωνοϊό; Η εικόνα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων;

Όλα λειτουργούν. Τα μέτρα παραμένουν αυστηρά, οι πολίτες είναι πειθαρχημένοι. Τις τελευταίες 14 ημέρες ανακοινώθηκαν πέντε κρούσματα. Εμβολιάζονται από τον Ιανουάριο κατά ομάδες. Οι μισοί κάτοικοι θα έχουν εμβολιαστεί τον Απρίλιο. Το Ρέικιαβικ είναι κουκλίστικη πόλη όπου ζει ο μισός πληθυσμός του αραιοκατοικημένου νησιού των 450000 κατοίκων. Για τις συναυλίες, ισχύουν τα αυτονόητα. Το κοινό δεν κάθεται σε διπλανά καθίσματα, υπάρχει μέγιστος αριθμός προσερχομένων, φορούν όλοι μάσκα συνεχώς, χρησιμοποιούν αντισηπτικά παντού. Λειτουργεί η Τέχνη. Ας σκεφτούμε τη θετική συμβολή αυτής της διαπίστωσης.

Αυτές τις ημέρες συμπληρώνεται ένας χρόνος με την πανδημία του κορωνοϊού, μακριά από πολιτιστικές εκδηλώσεις και συναυλίες, με εξαίρεση ελάχιστες το καλοκαίρι. Πώς βιώνετε την όλη κατάσταση;

Ανησυχώ για τις συναυλιακές επιπτώσεις τωρινές και μελλοντικές. Συνοπτικά, θα έλεγα ότι ο μουσικός χρειάζεται συναυλίες για να ζήσει και να δημιουργήσει και η μουσική χρειάζεται κοινό με το οποίο ο μουσικός επικοινωνεί την αρμονία. Η διαδικτυακή συναυλία επειδή πατάς ένα κουμπί και ακούς ξάπλα στον καναπέ, 2 λεπτά τώρα και 12 λεπτά λίγο πιο μετά, δεν είναι πανάκεια.

Δεκαετίες τώρα, αγωνίζεστε για την προβολή των ελληνικών έργων για πιάνο. Πώς ξεκινήσατε;

Από το 1975 ξεκίνησα ψάχνοντας, μελετώντας ελληνικά έργα. Αξιοποιώντας το νεανικό θράσος άρχισα να τα παίζω σε συναυλίες. Ο μάνατζερ μου ακολούθως βοήθησε αποφασιστικά πείθοντας υπευθύνους προγραμματισμού εκτός Ελλάδος να παίζω και ελληνική μουσική στα προγράμματα ή και να κάνω εξ ολοκλήρου συναυλίες με Έλληνες συνθέτες. Στη διαδρομή ηχογράφησα τρεις δίσκους βινυλίου και ακολούθως τρία cds. Νιώθω τυχερή που πραγματοποιήθηκε αυτό που επιθυμούσα.

Αν σας ζητούσαμε να παίξετε ένα κομμάτι στο πιάνο για την Άνοιξη του 2021, ποιο θα ήταν αυτό;

Θα ήταν ένα Νυχτερινό του Τζον Φηλντ. Την άνοιξη, εύχομαι και ελπίζω να χαρούμε πολύχρωμα δειλινά, να πετάμε τραγουδώντας σαν καλλικέλαδα πουλιά, όχι πια ψυχικά κουρασμένοι. Θα πρότεινα όμως να συνοδεύσετε την ακρόαση του Νυχτερινού με αυτούς τους στίχους της Κικής Δημουλά που οδηγούν πιο πέρα τους ήχους: «Ὁ ήλιος σαν επειγόντως να εκλήθη από τη Δύση αφήνοντας ημιτελές το δειλινό. Σε λίγο ἡ νύχτα, κρατώντας τους αμφορείς του μυστηρίου, των ιδιοτήτων της επαίρετο, όταν το ρεμβώδες μάτι της, το φεγγάρι, ένα απρόδεκτο, λαθραίο σύννεφο, πάτησε και την τύφλωσε».