Πήγαμε, είδαμε την «Τουραντότ» του Giacomo Puccini στο Ηρώδειο

Splatter όπερα

των Αφροδίτη Παπακαλού & Δημήτρη Σταματίου

Βιασμοί. Δολοφονίες. Αποκεφαλισμοί. Βασανιστήρια. Αυτοκτονίες. Απειλές. Αίμα.

Ποιος είπε ότι η όπερα είναι διασκέδαση για όλη την οικογένεια;

Όλα τα παραπάνω και κάμποσα ακόμα εξίσου απερίγραπτα αποτελούν βασικά συστατικά της «Τουραντότ», της τελευταίας όπερας του Giacomo Puccini, που ο μεγάλος maestro δεν πρόλαβε να τελειώσει, καθώς έφυγε από τη ζωή το 1924, αφήνοντάς την ημιτελή. Τελικά, υπό την επίβλεψη του Arturo Toscanini, o Franco Alfano, βασισμένος στις σημειώσεις του εκλιπόντος, ολοκλήρωσε το έργο, το οποίο και πρωτοπαρουσιάστηκε το 1926 στη Σκάλα του Μιλάνου, υπό τη διεύθυνση του Toscanini.

Εκτός από το αιματηρό περιεχόμενό της, η «Τουραντότ» διεκδικεί κι άλλη μια πρωτοτυπία: αυτή της όπερας με τους πιο αντιπαθητικούς πρωταγωνιστές στην ιστορία του λυρικού θεάτρου. Για παράδειγμα, η πριγκίπισσα Τουραντότ, προκειμένου να μην παντρευτεί, υποχρεώνει τους υποψήφιους μνηστήρες να λύσουν τρία αινίγματα. Αν δεν απαντήσουν, αποκεφαλίζονται, κάτι που βλέπουμε να συμβαίνει on stage στην παράσταση που ανεβάζει η Εθνική Λυρική Σκηνή στο Ηρώδειο -ανοίγοντας και φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου-, σε έναν Πέρση πρίγκιπα (η όπερα εξελίσσεται σε μια «αυτοκρατορική» Κίνα).

Από την άλλη, ο πρίγκιπας Καλάφ, ο οποίος αρχικά φαίνεται ότι έχει ως κίνητρο την εκδίκηση για την απώλεια του βασιλείου του πατέρα του, Τιμούρ, στη συνέχεια, μαγεμένος από την ομορφιά της Τουραντότ, μοιάζει έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα (και τελικά θυσιάζει τον αγνό έρωτα) προκειμένου να την κερδίσει, έστω κι όταν η Τουραντότ υπαναχωρεί της δέσμευσής της να παντρευτεί όποιον λύσει τα αινίγματα και τον υποχρεώνει να βάλει και πάλι το κεφάλι του στον... πάγκο του δήμιου, προκειμένου να την πείσει.

Οι δύο «ήρωες» είναι περιτριγυρισμένοι από μια γκαλερί τεράτων: τρεις αυλικοί, ο Πινγκ, ο Πανγκ και ο Πονγκ, οι οποίοι υποτίθεται ότι προσφέρουν το κωμικό στοιχείο της όπερας, αλλά σε εμάς φάνηκαν μοχθηροί και διεφθαρμένοι. Ένας αυτοκράτορας της Κίνας, πατέρας της Τουραντότ που μοιάζει αδύναμος και χειραγωγούμενος από τις διαθέσεις της κόρης του. Ένας δήμιος που, αν και σιωπηλός ρόλος, είναι πανταχού παρών, έτοιμος για θηριωδίες.

Όσο για τη μοναδική πηγή ανθρωπιάς και ζεστασιάς του έργου, την σκλάβα Λιου, πριν πεθάνει ο Puccini φρόντισε να την... σκοτώσει επί σκηνής, καθώς η Λιου αυτοκτονεί (μετά από σκληρά βασανιστήρια) προκειμένου να μην αποκαλύψει το όνομα του πρίγκιπα, σώζοντάς του έτσι τη ζωή. Ωστόσο, ο Καλάφ προσπερνά με σχετική άνεση τον θάνατό της, συνεχίζοντας να πολιορκεί την Τουραντότ, η οποία σχεδόν ξαφνικά αλλάζει ρότα και συμφωνεί να τον παντρευτεί.

Με τόσους πολλούς... ασυμπάθιστους χαρακτήρες, η «Τουραντότ» χρειάστηκε πολλή δουλειά από τον Puccini για να γίνει πιο εύπεπτη στο κοινό. Και παρότι η κυρίαρχη άποψη είναι ότι η όπερα αυτή εν τέλει δεν είναι αριστούργημα, εντούτοις είναι ένα από τα πιο τολμηρά έργα του συνθέτη, που συνδυάζει τον γνωστό λυρισμό του με στοιχεία μοντερνισμού, αλλά και μοτίβα από την παραδοσιακή κινεζική μουσική.

Η εξαιρετική παραγωγή που είδαμε σε πέντε sold out παραστάσεις στο Ηρώδειο, είναι η περίφημη σκηνοθεσία του Andrei Şerban που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1984 και θεωρείται η «απόλυτη "Τουραντότ"». Με ένα επιβλητικό και μακάβριο (κομμένα κεφάλια σε πασσάλους; Τσεκ. Κρανία πεταμένα εδώ κι εκεί; Τσεκ. Αίμα επί σκήνής; Τσεκ) σκηνικό από την Χλόη Ομπολένσκι, που κυριολεκτικά μεταμόρφωσε τη σκηνή του Ηρωδείου και η οποία σχεδίασε και τα υπέροχα κοστούμια, με εξαιρετικές χορογραφίες από την Kate Flatt και την Γεωργία Τέγου, με μια μαγική χορωδία ενηλίκων και παιδιών η οποία βρισκόταν στις κερκίδες του Ηρωδείου και κοιτούσε προς τη σκηνή και την εξαιρετική Ορχήστρα της ΕΛΣ υπό τη διεύθυνση του Pier Giorgio Morandi να αποδίδει το «βαρύ» έργο με ακρίβεια και άνεση, όλο το βάρος έπεσε στους ερμηνευτές.

Και η Βρετανή Catherine Foster στο ρόλο της Τουραντότ κατόρθωσε να αποδώσει με μπρίο και άνεση την παγωνιά στην ψυχή της «πριγκίπισσας του θανάτου» -μια εντυπωσιακή φωνητικά και δραματουργικά παρουσία.

Κατά την άποψή μας, ωστόσο, την παράσταση έκλεψε η -κρυωμένη- Μαρία Κοσοβίτσα στο ρόλο της Λιου, καθώς απέδωσε με συγκλονιστικό τρόπο την αγνότητα του έρωτα και της πίστης σε αυτόν, μέσα από δύο υπέροχες άριες.

Από την άλλη, ο Riccardo Massi στο ρόλο του Καλάφ έδωσε μια εμβληματική ερμηνεία στο «Nessun dorma», ωστόσο, δραματουργικά μας φάνηκε λίγο «βαρύς» για τον ρόλο.

Εξαιρετικός ο Τάσος Αποστόλου ως Τιμούρ και πολύ καλοί (σε, κατά την άποψή μας, εν τέλει άχαρους ρόλους) ο Χάρης Ανδριανός (Πινγκ), ο Γιάννης Καλύβας (Πανγκ) και ο Ανδρέας Καραούλης (Πονγκ), ενώ ο Νικόλας Στεφάνου έδωσε την απαραίτητη gravitas στον ρόλο του Αυτοκράτορα.

Την Κυριακή 8 Ιουνίου η «Τουραντότ» ανεβαίνει για τελευταία φορά για τους τυχερούς που προνόησαν εγκαίρως για τα εισιτήριά τους.